İslam fıkıh müktesebatının, yöntem olarak, anayasal değil, metodolojik oluş özelliği sebebiyle, üretildiği ortama, hatta zaman zaman özel olarak soruna has çözümler ürettiğini fark etmiş olmak önemlidir.
Söz konusu çözümlerin zorunlu olarak o tarihin örfi, kültürel sosyal hatta ekonomik unsurlarıyla biçim almış, bu etkenlerle donanık bulunduğunu akılda tutmak gerekir.
Bu çözümlerin günümüze taşınmasının blok olarak yapılamayacağını; ancak metodolojik yöntemlerle bir takım soyutlamaların mümkün olabileceğini; o günün fıkhi manada -ayet veya vahiy değil ictihad manasına- doğru çözümünün bu günün doğru çözümü olamama ihtimalinin dikkate alınması gerektiğini hesaba katmak gerekir.
Bundan dolayı çözümün adresi gelenek diyemeyiz; ancak gelenek yardımcı unsur olarak kullanılabilir. ve ciddi manada sorun içerebileceği unutulmadan. Gerçekte çözümün adresi Müslüman cemiyetin meclisi olması lazımdır. Bundan mahrum oluş bizleri “muhayyel” bir kurtuluş adresi üretmeye itmesi yerine bir an evvel bu mahrumiyetten kurtuluş çareleri aranması gerekir.
Müslümanlığın şimdiki kötü durumu, basamak basamak içine düştüğü bu hal, gelenekle çok sıkı bağları olduğu dönemlerinde de kurtuluş reçetesi üretememişti. Neredeyse 3 yy dır belirgin bir şekilde bocalıyor.
Çözümün gelenekte olamayacağını söylemek modern oluşa kapı açmak gibi görünse de meramımız bu değildir. Yapmak gereken öncelikle Müslümanlık kendini tanımlamalıdır. Bu temel bir zorunluluktur.
Bu sağlanamadığı zaman, var olma şeklimizin meşruiyetini, oluşacak cemiyette bile ifade edemeyiz. Çeşit çeşit Müslümanlık iddialarının hakikat kabul edildiği bir ortamda, Müslümanlık budur şeklindeki çağrınız, hastalıklı bir stratejiye sizi mahkum edecektir.
Bu aşamada geleneksel fıkıhtan kalkarak meseleyi soyut fıkhi tartışmalara indirgeme hatasına düşmemek gerekir. Müslümanlığın kendini tarifi siyasi ve bugüne durumumuza mahsus tarihsel bir konu olarak tanımlanıp ilan edilmelidir.
Şu anki kullanım şekli ve anlaşıldığı haliyle Müslümanlığın tarihten gelen fıkıh müktesebatı genel bir ifadeyle “gelenek” tek çözüm adresi olarak zikredilmemelidir.
