Hz. Muhammed nebevi tebliğine başladığı dönemde Arap toplumu derin bir ahlaki ve sosyal yozlaşma içerisindeydi. Putperestliğin ve hurafelerin yaygın olduğu bu çağda, toplumda kaos ve anarşi hakimdi. Araplar, bir yandan yüce bir Tanrı’ya inandıklarını söylerken, ibadetlerini bir dizi kutsallara ve doğaüstü varlıklara yöneltiyorlardı. Hz. Muhammed bu karanlık çağda İslam’ın saf tevhid mesajıyla ortaya çıkarak bir dönüm noktası oldu.
Peygamber (s.a.v.)’in Siyasi Modeli
Hz. Muhammed, sadece dini değil aynı zamanda siyasi bir lider olarak da toplumun yeniden yapılandırılmasında kilit rol oynadı. Kur’an ve sünnete dayalı karar alma süreçleriyle, adaletin ve danışmanın esas alındığı bir yönetim modeli oluşturdu. Medine’de kabileler üstü bir kardeşlik anlayışıyla birleşik bir ümmet kurdu. Bu yönetim modeli, istişare ve ahlaki sorumluluklar temelinde şekillendi.
Hilafetin Tesisi
Hz. Peygamber’in vefatından sonra bir halife atamamış olması, liderlik seçiminin toplumsal danışmayla (şura) yapılmasına yol açtı. İlk halife Ebubekir, danışma yoluyla seçildi ve bu uygulama sonraki dönemler için bir örnek teşkil etti.
Medine Devleti
Hz. Muhammed Yesrib (Medine)’e hicret ettikten sonra, burayı İslam Devleti’nin merkezi haline getirdi. Burada farklı inanç grupları arasında barış sağlandı, ortak bir sözleşme(Medine Sözleşmesi) ile sosyal adalet tesis edildi. Yahudiler dahil olmak üzere farklı gruplar siyasi yapıya entegre edildi. Medine’deki yönetim anlayışı eşitlik, adalet ve kardeşlik üzerine kuruluydu.
Medine Sözleşmesi
Peygamberimiz, Medine’ye geldikten kısa süre sonra çok dinli ve çok kültürlü bir toplumu kapsayan ilk yazılı toplumsal sözleşme olan Medine Sözleşmesi’ni ilan etti. Bu belge, Müslümanları bir ümmet olarak tanımlarken, diğer din mensuplarına da haklar tanıdı. Böylece dinî farklılıklar barış içinde bir arada yaşamayı engellemedi.
Hz. Muhammed’in yönetimi, sadece bir dinî liderlik değil, aynı zamanda bir devlet adamlığı örneğiydi. Ahlaki liderliğiyle halkın gönlünü kazandı, kararlarında daima danışma ve adaleti esas aldı. Onun liderlik anlayışı, sonradan gelen dört halife tarafından da büyük oranda sürdürüldü.
Halifeler Dönemi
Ebubekir (RA): İslam devletini bir arada tutmak için güçlü bir liderlik sergiledi. Arap kabilelerini birleştirdi ve İslam’ı koruma görevini üstlendi.
Ömer bin Hattab (RA): İslam’ı hızla yaydı, şehirler kurdu, adalet ve yönetişim sistemleri inşa etti. Toplumun ihtiyaçlarına yönelik sistematik çözümler sundu.
Osman bin Affan (RA):Kur’an’ı mushaf haline getirip çoğalttı, altyapı yatırımları yaptı. Döneminin sonuna doğru çıkan fitnelerle hilafet sarsıldı.
Ali bin Ebu Talib (RA): Fitne döneminde halifeliği üstlendi, ancak iç çatışmalar siyasi birliğe zarar verdi. Buna rağmen adalet ve ilme verdiği önemle öne çıktı.
Sonuç:
Hz. Muhammed’in kurduğu Medine Devleti, tüm insanlık için bir siyasal modeldir. Onun liderlik anlayışı, adalet, şura, eşitlik ve sorumluluğa dayalıdır. Dört halifenin yönetimi, bu temel ilkelerin hayata geçirildiği uygulamalı örnekler olarak tarihe geçmiştir. Bu siyasal model, çağlar boyunca Müslümanlara ilham vermeye devam etmektedir.
Bashir Malam,
(Doktora Siyaset Bilimi Bölümü, Gombe Eyalet Üniversitesi, Nijerya)
International Journal of Research and Innovation in Social Science (IJRISS) |Volume V, Issue II, February 2021|ISSN 2454-6186
adresinden özetlenmiştir.
