Şâtıbî’nin el-Muvâfakât adlı eserinin “Mukaddimeler” bölümü, İslam hukukunun temel prensiplerini ve metodolojisini anlamak için önemli bir giriş niteliği taşır. Bu bölümde Şâtıbî, fıkıh usulünün teorik temellerini ortaya koyar ve makâsıdü’ş-şerîa (şeriatın amaçları) kavramını merkeze alır. Hükümlere ulaşılmasında kanun koyucunun maksatlarını kapsayan umumi tespitler yapar, hükümleri ilkeleri olan belli temeller üzerine oturtur. Genel bir değerlendirme yapacak olursak şunları maddeleyebiliriz:
1-Tümevarım Yöntemi: Şâtıbî, fıkıh usulünde tümevarım (manevî istikrâ) yöntemini kullanarak şeriatın genel esaslarını belirlemeye çalışır. Bu yaklaşım ve bu yaklaşımı sistemleştirmesi, fıkıh usulüne özgün bir perspektif kazandırmıştır.
2- Şeriatın Amaçları: Mukaddimeler bölümünde, şeriatın insan hayatını koruma, adaleti sağlama ve toplumsal düzeni temin etme gibi temel amaçlarına vurgu yapılır. Şâtıbî, bu amaçların fıkıh usulünün temelini oluşturduğunu savunur.
3- Akıl ve Şeriat İlişkisi: Şâtıbî, aklî prensiplerin ve şeriatın küllî esaslarının birbiriyle uyumlu olması gerektiğini belirtir. Bu aklın nassa uyumluluğu, fıkıh usulünün sağlam temeller üzerine kurulmasını sağlar.
4- Evrensel ve Kapsayıcı Yaklaşım: Mukaddimeler bölümü, şeriatın hükümlerinin evrensel ve zamanlar üstü olduğunu vurgular. Şâtıbî, bu hükümleri genel maslahatlar çerçevesinde değerlendirir. Bu hükümlere varmak için Arap dilini iyi bilmek ve vahyin gayesini kavrayabilmek gerektiğini vurgular.
Bu 13 başlıkta ele alınan öncüller, İslam hukukunun teorik altyapısını anlamak isteyenler için oldukça değerli bir kaynaktır.
Muvafakat okuma notları sırasıyla diğer bölümlerle devam edecektir.
