Bilinen tarihte kullanılan ara mallar altın, gümüş; kısmen bakır ve tahıllar da zaman zaman ara mal, yani takasta kullanılan olarak zikrediliyor.
Paradan önce altın, gümüş, bakır veya tahıllar alışveriş aracı olmuş. MÖ 3 bin yılında hem ağırlık hem para birimi olarak kullanılan kavram Mezopotamya’da ŞEKEL imiş.(Bunu Yahudiler bulup çıkarmıştır muhtemelen)
Ekonomik kriz olunca Mezopotamya kralları gümüşün ayarını düşürüp mühür basmaya ve mühürlü paraların eritilmesini yasaklamaya başlamışlar. Adı enflasyon olmasa da, paranın değeriyle oynamak para basmak devletlerin tekeline geçtikten sonra hep olmuş.
Bir Sümer kil tabletinde (MÖ 3Bin yılları) “Saf gümüşle satış yapılır. Kralın mühürlü gümüşü kabul edilmez” yazarmış.
Hz. Peygamber’den 3400 yıl önceden bahsediyoruz. Peygamberimiz döneminde Müslümanlara ait özel para basılmamış, cahiliye döneminde kullanılan paralar ile alış verişe devam edilmiş.
Rum-Bizans altın dinarları “rumiye” veya “herakliye”, Sasanilerin “kisreviyye” leri, Yemenlilerin “himyeriye”leri Müslümanlar nezdinde alış verişte kullanılmaya devam etmiş.
Bu hususta bir yerlilik-millilik saplantısı erken dönem Müslümanlıkta söz konusu olmamış. Hatta birçok müslüman coğrafyada elan kullanılan dinar ifadesinin kökü roma para birimi denarius tan gelmektedir.
Yerli malı, yabancı malı gibi sorunları da olmamış. Çünkü Müslümanlık “yerel-bölgesel” bir din değil. Ticaretin serbestliği orda da geçerli ama pazarda tekele, hakimiyete izin verilmemiş.
Peki, bu gün genel manada sömürülen coğrafyamız, teknolojide, eşya araç gereç marka seçiciliğiyle boykotuyla, iktisadında para birimi milliyetçiliğiyle bir varlık gösterebilir mi? Bu çıkarılan hengâme ve propaganda “Tarafını belli etme” den ibaret kalacak bir kampanya magazini olmasın.
Alışverişteki takas aracı ekonomi büyüyünce, modern devlet ayrı bir tüzel kimlik olarak oluşup azmanlaşınca sembol para kontrol kolaylığı sağlaması bakımından da devrede tutulmuş; bu gün durum budur.
Parada yerli milli manevrası garip gurebayı aldatmaya matuf manevra gibi görünüyor. Onunkine kanma benimkine kan gibi bir şey; bu da bi yeni dolmuş hikâyesi yani.
